Leonese hidronimy: the names of rivers, streams and other water courses
PDF (Español (España))

Keywords

Toponymy
hydronymy
natural watercourses
Le´on toponimia
hidronimia
cursos naturales de agua
León toponimia
hidronimia
cursos naturales d'agua
Lleón

How to Cite

Fuente Cornejo, T. (2024). Leonese hidronimy: the names of rivers, streams and other water courses. Lletres Asturianes, (130), 38–61. https://doi.org/10.17811/llaa.130.2024.38-61

Abstract

Water is one of the most determining elements in the configuration of the landscape of a place, as it is essential for life. Therefore, it is not surprising that throughout the ages every human group has given names to the different water realities that define the areas in which they settle. In the province of León there is a great diversity of names related to water, the study of which has only been partially carried out. However, the names of the great rivers and, to a lesser extent, of the remaining natural watercourses have been dealt with in different monographs at the general, provincial, regional and local level. From this range of Leonese hydronymic possibilities, on this occasion, I will study only the hydronyms that have as a common denominator the flow of water, regardless of the volume of flow and their continuous or discontinuous characteristics, in order to advance a drawing of the Leonese hydronymic physiognomy. This will allow the identification and analysis of an important part of the lexical types that have been used in the designation of these watercourses, as they appear in the official cartography, as well as the linguistic, morphological, syntactic and semantic procedures used.

 

https://doi.org/10.17811/llaa.130.2024.38-61
PDF (Español (España))

References

Albertos-Firmat, M. L. (1966). La Onomástica Personal Primitiva de Hispania Tarraconense y Bética. Salamanca: CSIC - Instituto «Antonio de Nebrija».

Álvarez-Maurín, M. del P. (1994). Diplomática asturleonesa. Terminología toponímica. León: Universidad de León.

Ballester, X. (2014). Hidronimia con los 5 sentidos. Agua y vida 3, pp. 187-226.

https://www.academia.edu/8360760/Hidronimia_con_los_5_Sentidos

Bascuas-López, E. (2000). Rego y Requeixo. Una pervivencia hispánica de la raíz indoeuropea er- ‘moverse. Verba 27, pp. 359-378.

Bascuas-López, E. (2002). Estudios de hidronimia paleoeuropea gallega. Verba, anexo 51. Santiago de Compostela: Universidade de Santiago de Compostela.

Bascuas-López, E. (2014). Novos estudos de hidronimia paleoeuropea galega. Vigo: Universidade de Vigo.

Bello-Garnelo, F. (2001). La toponimia de la zona arqueológica de las Médulas (León). León: Universidad de León.

Blázquez, J. M. (1974). Diccionario de las religiones prerromanas de Hispania. Madrid: Itsmo.

Carvalhinhos, P. (2014). Variaciones lexicales en la hidrotoponimia portuguesa: el genérico. Els noms en la vida quotidiana. Actes del XXIV Congrés Internacional d’ICOS sobre Ciències Onomàstiques, pp. 1047-1064. Barcelona: Generalitat de Catalunya, Departament de Cultura.

https://www.gencat.cat/llengua/BTPL/ICOS2011/108.pdf

Carrera de la Red, M. F. (1988). Toponimia de los valles del Cea, Valderaduey y Sequillo. León: Institución «Fray Bernardino de Sahagún».

Carrera de la Red, M. F. (2010). El Valle del Cea a través de la toponimia documental. Madrid: Liceus.

CDCatedralLeón 1 = Sáez-Sánchez, E. (1987). Colección documental del Archivo de la Catedral de León. I (775-952). León: Centro de Estudios e Investigación «San Isidoro».

CDCatedralLeón 2 = Sáez-Sánchez, E. & Sáez, C. (1990). Colección documental del Archivo de la Catedral de León. II (953-985). León: Centro de Estudios e Investigación «San Isidoro».

CDCatedralLeón 3 = Sáez-Sánchez, E. & Sáez, C. (1996). Colección documental del Archivo de la Catedral de León. III (986-1031). León: Centro de Estudios e Investigación «San Isidoro».

CDSahagún 1 = Mínguez-Fernández, J. M. (1976). Colección diplomática del monasterio de Sahagún (siglos IX y X). León: Centro de Estudios e Investigación «San Isidoro».

CDSahagún 2 = Herrero de la Fuente, M. (1988). Colección diplomática del monasterio de Sahagún (857-1230). Vol. 2: (1000-1073). León: Centro de Estudios e Investigación «San Isidoro».

CDSahagún 3 = Herrero de la Fuente, M. (1988). Colección diplomática del monasterio de Sahagún (857-1230). Vol. 3: (1073-1109). León: Centro de Estudios e Investigación «San Isidoro».

Corominas, J. (1971). Tópica Hespérica. Estudios sobre los antiguos dialectos, el substrato y la toponimia romances, vol. II. Madrid, Gredos.

DCECH = Corominas, J. & Pascual, J. A. (1991). Diccionario crítico etimológico castellano e hispánico, 6 vols. Madrid: Gredos.

DECat = Corominas, J. (1983). Diccionari etimològic i complementari de la llengua catalana. Barcelona: Curial Edicions Catalanes - Caixa de Pensions La Caixa.

DEEH = García de Diego,V. (1985). Diccionario etimológico español e hispánico [1955]. Madrid: Espasa-Calpe.

DELLA = García-Arias, X. L. (2017-2021). Diccionario etimológico de la Lengua Asturiana. Uviéu: Universidá d’Uviéu-ALLA.

DLE = Real Academia Española. Diccionario de la lengua española. https://dle.rae.es/

DMLBS = Dictionary of Medieval Latin from British Sources. http://www.dmlbs.ox.ac.uk/web/welcome.html

Fabre, P. (1980). L’affluence hydronymique de la rive droite du Rhône. Essai de micro-hydronymie. Avignon: Publications d'Études Occitanes, Université Paul Valéry.

Fernández-Marcos, V. (1975). Toponimia de las confluencias de los ríos Porma y Bernesga con el Esla [Tesis doctoral inédita, Universidad de Valladolid].

Fernández-Marcos, V. (1979). Topónimos relacionados con el agua en la zona de confluencia de los Ríos Porma y Bernesga con el Esla. Archivos Leoneses, 66, pp. 289-308.

FEW = Wartburg, W. (1935) Französisches Etymologisches Wörterbuch. https://lecteur-few.atilf.fr.

GAFFIOT = Gaffiot, F. & Flobert, P. (2000). Le Gran Gaffiot. Dictionnaire latín-français. Paris: Hachette. https://gaffiot.org/

García-Álvarez, I. (2021). Toponimia menor en el municipio de Igüeña. León: Lobo Sapiens.

García-Arias, X. L. (1981). Nota etimológica: Vernesga. Tierras de León, 21, pp. 75-80.

García-Arias, X. L. (1988). De toponimia de tebergana: Hidrotoponimia. Lletres Asturianes, 30, pp. 89-113.

García-Arias, X. L. (1995). Toponimia: teoría y actuación. Uviéu: Academia de la Llingua Asturiana.

García-Arias, X. L. (2010). Toponimia asturiana (con una breve nota sobre la leonesa). En Gordón Peral, M. D. Toponimia de España. Estado actual y perspectivas de investigación, pp. 59-80. Berlin: De Gruyter.

García-Hernández, B. (2010). Entre homonimia y polisemia. La identificación del significado y la definición de los significados. Cuadernos del Instituto Historia de la Lengua 5, pp. 51-88.

https://cuadernos.cilengua.es/index.php/cilengua/article/view/159/157

García-Martínez, J. (1992). El significado de los pueblos de León. León: Celarayn.

KajantoCognomina = Kajanto, I. (1982). The latin cognomina, Roma: Giorgio Bretschneider Editore.

Lebel, P. (1956). Principes et méthodes d’hydronymie française. Paris: Les Belles Lettres.

LexLeo = Le Men Loyer, J. (2002). Léxico leonés actual. León: Centro de Estudios e Investigaciones «San Isidoro», Caja España de Inversiones - Archivo Histórico Diocesano.

https://lla.unileon.es/

Llamazares-Prieto, M. T. (1990). Toponimia de Orallo. León: Diputación e Institución «Fray Bernardo de Sahagún».

Llamazares-Prieto, M. T. (1992). Toponimia de Caboalles de Abajo y de Caboalles de Arriba (Laciana). [Tesis doctoral, Universidad de León].

Llamazares-Sanjuán, Á. (1991). Agua, flora y fauna en los nombres de los pueblos de León. [Tesis doctoral en microficha, Universidad de León].

Llamazares-Sanjuán, Á. (1993). Rey, reina y términos conexos en la toponimia leonesa. Lletres Asturianes 49, pp. 115-129.

Llorente-Maldonado de Guevara, A. (1989). Las denominaciones correspondientes a las lexías de la lengua estándar arroyo, torrentero, manantial y terreno pantanoso, en Zamora, Salamanca y Ávila (I). Revista de Filología Española 69, pp. 253-27.

Loicq, J. (2014). Les noms de rivières de la Wallonie, y compris les régions germanophones – Dictionnaire analytique et historique. Louvain-Paris: Peeters.

Mateo-Sanz, G. (2019). Topónimos y apellidos españoles de origen ibérico o pre-latino: Los iberos seguimos aquí. Jaca: Jolube.

Miranda-Pérez-Seoane, J. (1985). Contribución al estudio de la toponimia menor de la Cuenca alta del Esla. León: Institución «Fray Bernardino de Sahagún».

Miranda-Pérez-Seoane, J., Valenzuela-Miranda, J., Álvarez-Vélez, M., Llamazares-López, J. & Pérez-Álvarez, R. (1990). Estudio lexicológico y toponímico del valle de Fenar. León: Institución «Fray Bernardino de Sahagún».

Morala-Rodríguez, J. R. (1984). La toponimia de una zona del Esla: Palanquinos, Campo y Villavidel. León: Universidad de León.

Morala-Rodríguez, J. R. (1989). Toponimia de la comarca de los Oteros. León: Diputación Provincial.

Morala-Rodríguez, J. R. (2006). Los ríos y los paisajes del Duero en la toponimia. Congreso homenaje al Douro/Duero y sus ríos: memoria, cultura y porvenir, pp. 1-11. Zamora: Fundación Nueva Cultura del Agua.

Morala-Rodríguez, J. R. (2010). Toponimia y geografía lingüística. Sobre leonés y castellano. En Sousa Fernández X. C. (Ed.), Toponimia e cartografía, pp. 103-128. Santiago de Compostela: Consello da Cultura Galega. https://consellodacultura.gal/mediateca/extras/CCG_2010_Toponimia-e-cartografia.pdf

Moralejo-Álvarez, J. J. (2009). Hidronimia prerromana de Gallaecia. Onomástica galega II: onimia e onomástica prerromana e a situación lingüística do noroeste peninsular. En Kremer, D. (Ed.), Actas do segundo coloquio, pp. 37-90. Santiago de Compostela: Servizo de Publicacións e Intercambio Científico.

Moralejo-Laso, A. (1977). Toponimia gallega y leonesa. Santiago de Compostela: Pico Sacro.

NGBE = Nomenclátor Geográfico Básico de España

http://centrodedescargas.cnig.es/CentroDescargas/catalogo.do?Serie=NGBES

Nieto-Ballester, E. (2000). La toponimia de las fuentes en España: una nota sobre algunos resultados del lat. Fonte. Revista de Filología Española 80, pp. 395-406.

PidalTopPrer = Menéndez-Pidal, R. (1952). Toponimia prerrománica hispana. Madrid: Gredos.

Piel, J., (1948). As aquas na toponimia galego-portuguesa. Boletim de Filologia VIII, pp. 305-342.

REW = Meyer-Lübke, W. (1930-1935). Romanisches Etymologisches Wörterbuch. Heidelberg: Winter.

Riesco-Chueca, P. (2018). Toponimia de la provincia de Zamora: panorámica documental, comparativa y descriptiva. Zamora: Diputación Provincial de Zamora - Instituto de Estudios Zamoranos «Florián de Ocampo».

Rodríguez-Bayo, J. (2007). Vocabulariu de La Baña. Uviéu: Academia de la Llingua Asturiana.

Sevilla-Rodríguez, M. (1980). Toponimia de origen indoeuropeo prelatino en Asturias. Oviedo: IDEA.

SolinCognomina = Solin, H. & Salomies, O. (1988). Repertorium nominum gentilium et cognominum latinorum, Hildesheim-Zürich-New York: Olms –Weidmann.

TopAst = García-Arias, X. L. (2005). Toponimia asturiana. El porqué de los nombres de nuestros pueblos. Uviéu: Editorial Prensa Asturiana - La Nueva España.

TumboMontes = Quintana-Prieto, A. (1971). Tumbo Viejo de San Pedro de Montes. León: Centro de Estudios e Investigación «San Isidoro».

Villares, M. (1970). La hidronimia antigua leonesa. Archivos Leoneses 47-48, pp. 247-272.